Para çarpanını belirleyen faktörler nelerdir?

Para iki şekilde yaratılır . Birincisi fiziki (kağıt) para dediğimiz, merkez bankaları tarafından üretilen gerçek para . Açık Piyasa İşlemleri adlı prosesle, merkez bankaları bastıkları para ile hükümetin ihraç ettiği menkul kıymetleri satın alırlar. Peki merkez bankaları bu parayı ne karşılığı basmışlardır.

Ekonominin ve para döngüsünün sadece bel kemiği değil tüm iskeletini oluşturan bankalar , ellerinde bulunan sermaye rezervlerini satarak para kazanıyorlar. Tabii genel olarak herkes tarafından bilinen işleyiş yöntemi ise tamamen faiz üzerine kurulun olması.

para çarpanını etkileyen faktörlerin en önemlileri: 1) bireylerin ne kadar nakit ve vadesiz mevduat tutacaklarına ilişkin kararları, 2) merkez bankalarının bankacılık sistemine uyguladığı zorunlu rezerv ve 3) bankaların serbest rezervlerle ilgili kararları.

Ticari ya da mevduat bankalarının en önemli özelliği mevduat ve mevduat benzeri kaynaklar toplayarak satınalma gücü yaratabilmeleridir. Kaydi para ya da mevduat parası, fiziki varlığı olmayan, sadece bankaların hesaplarına alacak ya da borç kaydı düşülerek yaratılan bir ödeme aracıdır.

zorunlu karşılıkların olduğu bir ortamda ise yaratılabilecek kaydi para miktarı 1/zk formülü ile bulunur. zorunluk karşılıkların %10 olduğu bir ekonomi düşünelim. 1/0,10=10, yani mevduatın 10 katı kadar kaydi para yaratılabilir.